ایجاد و گسترش موسسات خیریه به عنوان یکی از نمودهای تحول اجتماعی پس از مشروطه و مبتنی بر قوانین اساسی جامعه در زمره تحولات مهمی به شمار می آید که در دوره رضاشاه، دولت را در انجام وظایفی جدید مسوول و ملزم ساخت. این رویکرد تازه، تا پیش از این دوره، توسط هیچ یک ازحکومت های ایران مورد توجه قرار نگرفته بود. درهنگام انجام این وظایف نیز، از سوی دولت رضاشاه مواضع مختلفی اتخاذ شدکه نشریات، به عنوان یکی از مراجع اصلی انعکاس سیاست های دولت، از عوامل موثر روند اجرائی وظایف و مسوولیت های دولت به ایفای نقش پرداختند. از جمله این نشریات، روزنامه شفق سرخ است که به عنوان یکی از روزنامه های مهم دوره رضاشاه، با انتشار فضای سیاسی و اجتماعی آن روزگار، در انعکاس عوامل و دلایل ایجاد و گسترش موسسات خیریه رفاهی - بهداشتی، بیشترین گزارش ها و اطلاعات را دراختیار مردم می نهاد. از این رو می توان روزنامه شفق سرخ را از منابع مهم و قابل اعتنائی دانست که در بررسی و تحلیل موضوع این نوشتار، اساس استناد قرارگرفته است. روایت روزنامه شفق سرخ ازچگونگی اهمیت یافتن و لزوم توجه به مؤسسات خیریه رفاهی– بهداشتی، روند اقدامات انجام شده، تنوع فعالیت موسسات مذکور، موانع و محدودیت های موجود و نظایر آن، با توجه به شرایط حاکم بر جامعه ایران و سیاست های حاکمیت؛ به همراه نیم نگاهی به جراید و نشریات دیگر، اعم از دولتی و غیردولتی و وجوه افتراق و اشتراک این روایت، درمقاله حاضر ارائه خواهد شد.

بررسی شرایط اجتماعی ایران در دوره رضاشاه و رویکردهای اجتماعی موثر دولت در این عصر موضوع مقاله حاضر را تشکیل می دهد که با تاکید بر حوزه اقدامات انجام شده در بخش های نوین خدمات اجتماعی، همچون موسسات خیریه رفاهی - بهداشتی، به علل و عوامل موثر در ایجاد و تکوین این موسسات خواهد پرداخت. در این پژوهش با استفاده از منابع دوره رضاشاه، همچنین بهره گیری از اسناد مربوط، کاربست سیاست ها و اقدامات اجتماعی توسط دولت، به منظور تبیین و توسعه این گونه فعالیت های عام المنفعه، نیز تاثیرپذیری از اصلاحات اجتماعی، سیاسی و اقتصادی کشورهای منطقه، مانند ترکیه که در همان زمان تحولات وسیع و عمیقی را با زعامت آتاتورک تجربه می کرد، بهره برداری و الگوپذیری از آنچه تحت عنوان استفاده از دستاوردها و مظاهر مدرنیته ناشی از پیشرفت های اجتماعی و اقتصادی جوامع غربی در سایرکشورها قابل استفاده و الگوبرداری بود، مورد بررسی و تحلیل قرار می گیرد. ضمن اینکه سیاست های حاکمیت در کوتاه نمودن دست روحانیت در عرصه های مختلف سیاسی و اجتماعی، و از آن جمله در حیطه مهم اوقاف، نیز مطرح می گردد. سیاست ها و برنامه های دقیقی که با انگیزه بی رنگ نمودن نقش روحانیت و به موازات آن استقرار این تفکر در جامعه که باید دولت و حاکمیت را به عنوان نهاد مسوول و متولی خدمات و اقدامات اجتماعی مورد نظر این وجیزه تلقی نمود.

ایجاد و گسترش موًسسه های خیریه نوین در دوره مشروطه پایه گذاری شد. از همین دوران، شمار زیادی از زنان با برپایی انجمن ها و جمعیت های مخصوص بانوان، موجودیت خود را اعلام کردند. این انجمن ها با صبغه سیاسی و درعین حال فعالیتی مخفیانه، در دوران رضاشاه و هم سو با شعارهای دولت مدرن پهلوی اول عرصه تازه ای یافتند که فعالیت زنان در موًسسات و انجمن های اجتماعی و فرهنگی را میسّر می نمود. با تحوّل این تشکّل ها و جمعیت های زنانه و در راًس آن کانون های خیریه رفاهی و بهداشتی، زنان با حمایت و پشتیبانی حکومت، فرصت و موقعیت ارائه ی خدمات در بخش های رفاهی و بهداشتی را به دست آوردند. در دوران پهلوی دوم باوجود تحوّلات سیاسی متاًثّر از استعفای رضاشاه، جنگ جهانی دوم و اشغال ایران و به رغم دوری روشنفکران و نخبگان فرهنگی از رژیم و همکاری نکردن با سازمان ها و نهادهای خیریه رفاهی-بهداشتی، بسیاری از زنان با شور و اشتیاق به فعالیت خود در این حوزه ادامه دادند. این مقاله بر آن است به سوًالات زیر پاسخ دهد: 1-حضور زنان در مؤسسات خیریه رفاهی – بهداشتی، از مشروطه تا پایان حکومت پهلوی دوم چه فراز و نشیب هایی داشته است؟ 2-عوامل تشویقی یا موانع بر سر راه زنان فعّال در این حوزه چه بوده و میزان کارآمدی زنان در عرصه ی فعالیت های خیریه رفاهی – بهداشتی تا چه میزان قابل ارزیابی است؟ روش پژوهش مورداستفاده نیز منابع کتابخانه ای و آرشیوی، با روش تحقیقات کیفی و شیوه توصیفی– تحلیلی است ایجاد و گسترش موًسسه های خیریه نوین در دوره مشروطه پایه گذاری شد. از همین دوران، شمار زیادی از زنان با برپایی انجمن ها و جمعیت های مخصوص بانوان، موجودیت خود را اعلام کردند. این انجمن ها با صبغه سیاسی و درعین حال فعالیتی مخفیانه، در دوران رضاشاه و هم سو با شعارهای دولت مدرن پهلوی اول عرصه تازه ای یافتند که فعالیت زنان در موًسسات و انجمن های اجتماعی و فرهنگی را میسّر می نمود. با تحوّل این تشکّل ها و جمعیت های زنانه و در راًس آن کانون های خیریه رفاهی و بهداشتی، زنان با حمایت و پشتیبانی حکومت، فرصت و موقعیت ارائه ی خدمات در بخش های رفاهی و بهداشتی را به دست آوردند. در دوران پهلوی دوم باوجود تحوّلات سیاسی متاًثّر از استعفای رضاشاه، جنگ جهانی دوم و اشغال ایران و به رغم دوری روشنفکران و نخبگان فرهنگی از رژیم و همکاری نکردن با سازمان ها و نهادهای خیریه رفاهی-بهداشتی، بسیاری از زنان با شور و اشتیاق به فعالیت خود در این حوزه ادامه دادند. این مقاله بر آن است به سوًالات زیر پاسخ دهد: 1-حضور زنان در مؤسسات خیریه رفاهی – بهداشتی، از مشروطه تا پایان حکومت پهلوی دوم چه فراز و نشیب هایی داشته است؟ 2-عوامل تشویقی یا موانع بر سر راه زنان فعّال در این حوزه چه بوده و میزان کارآمدی زنان در عرصه ی فعالیت های خیریه رفاهی – بهداشتی تا چه میزان قابل ارزیابی است؟ روش پژوهش مورداستفاده نیز منابع کتابخانه ای و آرشیوی، با روش تحقیقات کیفی و شیوه توصیفی– تحلیلی است

پژوهش حاضربه روش پیمایش و در میان مدیران 135 موسسه خیریه شهر تبریز انجام یافته و برای تحلیل داده ها از نرم افزارهای SPSS,SMART PLS استفاده گردیده است. 8/56 درصد از پاسخگویان عملکرد موسسات خیریه را در سطح نسبتا بالا ارزیابی کرده اند. بهره مندی از اینستاگرام با 44 درصد و سپس گروه تلگرامی با 33 درصد، بیشترین فراوانی استفاده را در بین موسسات خیریه داشته است بر طبق نتایج؛ متغیرهای انسجام گروهی و شبکه های اجتماعی هردو با ضریب یکسان 31 درصد، بیشترین تأثیرات مثبت را بر عملکرد موسسات خیریه گذاشته اند.گروه تلگرامی با 9/46 درصد صفحه اینستاگرامی با 5/44 درصد و گروه واتساپی با 8/21 درصد، بیشترین نقش را در معرفی و بهبود عملکرد موسسات خیریه داشته اند. بیشترین نقش شبکه های اجتماعی به ترتیب در زمینه های؛ 1- معرفی سازمان های غیر انتفاعی در اجتماع 2- افزایش شفافیت و اطلاع رسانی بهتر عملکرد موسسات خیریه 3 - جلب رضایت حامیان و اعضا ، بوده است. نتایج تحلیل مسیر حاکی ازآن بود که بین متغیرهای قدمت موسسه خیریه و قلمرو فعالیت موسسه خیریه با عملکرد موسسات خیریه و میزان انسجام گروهی در سازمان های غیر انتفاعی، رابطه معنی داری وجود ندارد اما متغیر شبکه های اجتماعی با ضریب 30 درصد برافزایش انسجام گروهی تأثیر داشته است.

امروزه سازمان های غیر دولتی مانند موسسات خیریه و سازمان های مردم نهاد با مقاصد و اشکال گوناگون در تمامی کشورها مشغولامروزه سازمان های غیر دولتی مانند موسسات خیریه و سازمان های مردم نهاد با مقاصد و اشکال گوناگون در تمامی کشورها مشغول فعالیت هستند و بخش بزرگی از نیروی منابع انسانی در این سازمان ها را داوطلبان تشکیل می دهند. در نتیجه مدیریت منابع انسانی و دغدغه های موجود در مبحث ماندگاری منابع انسانی در این سازمان ها با دیگر سازمان ها مانند سازمان های دولتی متفاوت است. هدف این پژوهش شناسایی عوامل موثر در ماندگاری داوطلبان میان نسلی در موسسات خیریه شهر شیراز است که به روش کیفی انجام شده است. پس از مصاحبه با ده داوطلب نسل جوان و ده داوطلب نسل میانسال نه موسسه خیریه در شهر شیراز که با روش نمونه گیری قضاوتی انتخاب شده اند، از نظر حجم نمونه اشباع نظری حاصل شد. در این پژوهش گردآوری داده ها از طریق مصاحبه ی نیمه ساختارمند و تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از روش تحلیل تم انجام شده است. پس از مرور و سازماندهی متون مصاحبه ها، محقق کدها یا مفاهیم اولیه را شناسایی نمود. در ادامه کدهای مشابه در طبقه هایی خاص قرار گرفتند و برای هر یک از این طبقات عناوینی انتخاب گردید. داده های شناسایی شده بر اساس میزان تشابه مفهومی، دسته بندی و ترکیب شدند و بیست و چهار تم فرعی و پنچ تم اصلی استخراج شد. یافته ها بیانگر این است که تم های اصلی: انگیزش، مدیریت منابع انسانی، مدیریت و رهبری، فرهنگ سازی و ارتباطات از جمله عوامل موثر در ماندگاری داوطلبان در هر دو نسل جوان و میانسال می باشند و تفاوت موجود در بین این عوامل در بین دو نسل میزان اهمیت هر کدام از تم های اصلی و فرعی است.

مقدمه: کمک های خیریه یکی از منابع مورد استفاده در تامین مالی نظام سلامت می باشند. با این حال شواهد نشان می دهد که این منابع، همواره در راستای اهداف نظام سلامت به کار گرفته نمی شوند و مشکلات عدیده ای در این زمینه وجود دارد. هدف از انجام این مطالعه، شناخت موسسات خیریه فعال در بخش سلامت استان کرمان، نحوه مدیریت و تعامل آنها با سایر اجزای نظام سلامت، شناخت مشکلات و چالش های پیش روی این موسسات بود.روش: در مطالعه کیفی حاضر، شش موسسه خیریه سلامت در شهر کرمان شناسایی گردید و با روش نمونه گیری هدفمند با 15 نفر از افراد شاغل در این موسسات مصاحبه صورت گرفت. مصاحبه بر اساس راهنمای ساختار یافته و به صورت 2 مصاحبه عمیق انجام شد. برای تحلیل داده ها از روش تحلیل چهارچوبی استفاده گردید.یافته ها: 6 محور اصلی شامل حوزه فعالیت موسسه، تامین منابع، نوع منابع اهدایی، نحوه صرف منابع، چالش ها و نحوه تعامل با دانشگاه و سایر موسسات مرتبط در خصوص مدیریت موسسات خیریه مورد شناسایی قرار گرفت.نتیجه گیری: موضوعات بهداشتی در اولویت این موسسات خیره نبودند و این امر مهم در فعالیت های موسسه ها نادیده گرفته شده است. همچنین کمک های مردمی در نظر گرفته شده برای تجمیع درامد منبع قابل اطمینانی نیست و به درامدهای اختصاصی باید توجه شود. کمک ها در جهت اهداف موسسات باید به کار گرفته شود و صرف منابع در اهداف و سرمایه گذاری نیازمند توجه بیشتری است. موانع قانونی و مدیریتی نیز به طور کامل باید حذف شود. دانشگاه و سایر موسسات رابطه متقابل با موسسات خیریه را باید ادامه دهند و راهکارها و طرح های موسسه سریع به اجرا درآیند.

دوران سلطنت رضاشاه با شعار ایجاد دولت مدرن و ایفای وظایف دولت در برابر ملت، به شکل گیری سیاست هایی انجامید که در قالب شاخصه هایی چون، تاکید بر ناسیونالیسم، عرفی گرایی و نظامی گری نمایان شد. مقاله حاضر، مستخرج از رساله دکتری نگارنده که در موضوع وسیع تری انجام پذیرفته، برآن است با نگاهی به شرایط مترتب بر دوره رضاشاه، و با تکیه بر اسناد و مدارک منتشر نشده آرشیوهای اسنادی، روزنامه ها و منابع دوره پهلوی اول به روند اقدامات زنان در حوزه فعالیت های خیریه بهداشتی، تفاوت های احتمالی در رویکرد زنان به انجام کارهای خیر در حیطه بهداشت در مقایسه با ادوار قبل، سیاست های حکومت و جهت گیری های خاص در ایجاد و گسترش موسسات خیریه بهداشتی این دوره بپردازد. موقعیت اجتماعی و سیاسی موجود این فرضیه را تقویت می کند که تلاش دولت در به دست گرفتن ارکان قدرت و تحدید فعالیت های اجتماعی، نقش آفرینی در حوزه هایی که به زعم دولت بی خطر تفسیر می شد را فراهم نمودکه اقدامات خیریه را می توان در زمره این فعالیت ها برشمرد. از این رو، در مقاله حاضر به منظور پاسخ به مسایل ذکر شده ، اقدامات خیریه بهداشتی زنان مورد بررسی و تحلیل قرار خواهد گرفت.

موفقیت در جلب مشارکت خیرین ازطریق فعالیت های ترویجی از چالش های مهم خیریه ها است. تبلیغات از مهم ترین ابزارهای ترویجی در خیریه ها است. طبق تحقیقات، تطابق ارزش های گنجانده شده در تبلیغ و ارزش های جامعه هدف، بر اثربخشی تبلیغ تأثیرگذار است؛ بنابراین، پژوهش حاضر به دنبال بررسی این است که به کارگیری کدام ارزش های فرهنگی در تبلیغات خیریه به تبلیغات اثربخش تری منجر می شود. پژوهش ازنظر هدف، کاربردی و ازنظر روش، توصیفی است که طی دو مرحله کیفی و کمّی انجام شد. ابتدا با استفاده از تحلیل محتوای تفسیری، ارزش های فرهنگی موجود در هر یک از 18 تبلیغ منتشرشدة کمیته امداد امام خمینی قم مشخص شدند. سپس با انجام مطالعه میدانی، نظرات 100 مخاطب قمی دربارة جنبه های مختلف اثربخشی هر تبلیغ سنجیده شدند و میانگین رتبه اثربخشی هر تبلیغ و هر ارزش فرهنگی با استفاده از آزمون فریدمن مشخص شد. درحالی که ارزش های مهرورزی، دینی (اطمینان بخش)، خانواده، فردگرایی، دینی (منطقی)، اقتصاد و امنیّت، پرتکرارترین ارزش ها در تبلیغات بررسی شده هستند، استفاده از ارزش های خانواده، کار، فردگرایی، میهن پرستی، دینی (منطقی) و جمع گرایی، به تبلیغات اثرگذارتری منجر شده اند. با توجه به محدودیت منابع خیریه ها و هزینه بالای تبلیغات، بازاریابان خیریه باید در به کارگیری ارزش ها در تبلیغات دقت بیشتری داشته باشند.

«مطالعات خیریه» به رشتۀ دانشگاهی مشخصی محدود نیست و به سختی می توان مرزهای آن را معلوم کرد؛ اما شاید بشود تصویری نظام مندتر از نقش این مطالعات را در عرصۀ خیریه فراهم کنیم و به این ترتیب، ارزیابی بهتری از وضع پژوهش ها در این زمینه داشته باشیم. در اینجا، سعی می کنم ابتدا پیشنهادی اولیه دربارۀ بازیگران اصلی زیست بوم خیریه طرح کنم. به این وسیله، می توانیم پرسش های عرصۀ خیریه را به نحوی دقیق تر طرح کنیم. سپس، می توانیم ببینیم نقش مطالعات خیریه در هر بخش به چه صورت است. در حین بحث، به بعضی از نمونه های موردی، مانند کلیشه های رایج در گفتمان خیریه و مسئلة اولویت بندی، اشاره خواهد شد. این نوشته به جای دفاع از یک موضع مشخص در حوزۀ خیریه، می کوشد تا چارچوبی برای صورت بندی دیدگاه های مختلف فراهم کند. سپس، پیشنهاد طرح شده بر اساس یک نمونه، یعنی «دیگردوستی مؤثر»، بسط می یابد. در مجموع، دو هدف عمده مدنظر است. نخست، به نظر می رسد می توان نگاهی موسع تر به مطالعات خیریه داشت و بسیاری از پژوهش های معمول دانشگاهی را نیز در این دسته دید. تلقی «خیریه به مثابۀ غیرانتفاعی» دقیق نیست و حتی در عمل مشکل ساز است. دوم، بخشی از پرسش ها در این حوزه سرشت هنجاری دارند و ناگزیر باید به آن ها توجه کرد؛ به این ترتیب، اگرچه پاسخ به بسیاری از پرسش های حوزۀ خیریه مستلزم پژوهش های پژوهشگران علوم اجتماعی و طبیعی است، بدون بحث های مستقل فلسفی (به طور مشخص فلسفۀ اخلاق)، نمی توان مسائل حوزۀ خیریه را به درستی دید، فهمید و در جست وجوی راه حل برآمد. رویکردهایی که می کوشند ابعاد هنجاری را نادیده بگیرند، ناگزیر صرفاً مواضعی (احتمالاً نسنجیده) را مفروض می گیرند و از این نظر مستعد نقد هستند

مقدمه: موسسات مراقبت بهداشتی به خاطر ماهیت ویژه خدمات پزشکی، امکان پذیر نبودن ارزیابی خدمات از طرف مشتریان و افزایش انتظارات بیماران و مراجعین ناگزیر به استفاده از رویکردها و تکنیک های مختلف مدیریتی هستند. در دهه اخیر شش سیگما به عنوان یک رویکرد سیستماتیک و قدرتمند در دستیابی به بهبود کیفیت خدمات بهداشتی درمانی و کنترل هزینه ها مطرح شده است. شش سیگما یک رویکرد سیستماتیک و آماری است که هدف آن مشخص کردن نواقص عملکرد فرآیندها و کاهش خطای آن دسته از فرآیندهای کاری و بالینی است که با صرف زمانی طولانی، هزینه بالا و پیامد ضعیف انجام می شود. هدف مقاله حاضر، بررسی نقش شش سیگما در بهبود کیفیت خدمات موسسات مراقبت بهداشتی و پیشنهاد مکانیسم اجرایی آن در موسسات مراقبت بهداشتی ایران است. این مطالعه به صورت مروری بوده که با استفاده از منابع کتابخانه ای و اینترنتی انجام یافته است. مروری بر مطالعات: نتایج تجربی در کشورهای مختلفی که رویکرد شش سیگما را در موسسات مراقبت بهداشتی اجرا کرده اند، تاثیر این رویکرد را حداقل شامل موارد بهبود چرخه زمانی و چرخه گردش بیمار در بخش اورژانس، اطاق عمل، خدمات رادیولوژی، آزمایشگاهی، مدیریت تامین، مدیریت درمان آنتی بیوتیک، بهبود برنامه زمان بندی فعالیت کادر بیمارستانی کاهش خطای پزشکی و صرفه جویی در هزینه ها می دانند. همچنین بسترسازی مناسب و آموزش مداوم را از ضروریات اجرای آن عنوان می کنند. نتیجه گیری: شش سیگما یک رویه سیستماتیک برای بهبود فرآیندهای کاری بر پایه نیاز مشتری و تجزیه و تحلیل واقعی فرآیندهای در حال انجام در هر موسسه ارایه می کند. این موضوع تفاوت شش سیگما با سایر روش ها و دلیل اصلی بکارگیری در موسسات مراقبت بهداشتی است. صرف نظر از این تفاوت ها، پیاده سازی هر رویکردی به بسترسازی و پذیرش فرهنگ کیفیت در آن سازمان نیاز دارد. همچنین، بهبود کیفیت فرآیندی مستمر است که با همکاری و تعامل گروه های کاری و استفاده از ابزارها و متدولوژی مناسب برای حل هر مشکل خاص انجام می شود.